Toename kleine brouwerijen - Bier-evenementenBier-evenementen

In de (landelijke) pers zag ik berichten over kleine brouwerijen, ik zag kritiek op huurbrouwerijen en ik was benieuwd naar het aantal brouwerijen. Die factoren leidde tot dit artikel over onder andere brouwerijen, enkele cijfers van bijvoorbeeld de bierexport en verschillende meningen in bierland.

Het is inmiddels bekend: Nederlandse speciaalbieren en kleine brouwerijen zijn in opkomst. In 2014 zijn 140 bierbrouwerijen geregistreerd bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)¹. In 2007 waren bij het CBS ‘nog maar’ 70 bierbrouwerijen geregistreerd. In zeven jaar tijd heeft er dus een verdubbeling van het aantal brouwerijen plaatsgevonden. Vooral de toename van 25 bierbrouwerijen het afgelopen jaar valt op. De definitie van bierbrouwerijen die het CBS hanteert is:

1105 Bierbrouwerijen
Vervaardiging van bier
Deze klasse omvat:
– brouwen van bier;
– vervaardiging van alcoholarm en alcoholvrij bier.

Geregistreerde bierbrouwerijen bij het CBS
2007	70
2008	75	+5
2009	80	+5
2010	75	-5
2011	85	+10
2012	100	+15
2013	115	+15
2014	140	+25
Cijfers van 14 mei 2014

Cambrinus

De website Cambrinus probeert een zo actueel mogelijk overzicht te geven van alle Nederlandse brouwerijen, brouwerijhuurders en hun bieren. Op deze website staan op het moment van schrijven de volgende aantallen gemeld:

Aantal actieve brouwerijen: 124
Aantal actieve brouwerijhuurders: 93
Aantal brouwerijen opgericht in 2014: 22
Aantal brouwerijen gestopt in 2014: 1

Uit deze lijst valt direct wat op: brouwerij en brouwerijhuurders. Wat is het verschil? Simpel gezegd: een bierbrouwerij heeft een eigen brouwinstallatie en een brouwerijhuurder niet. Deze huurt de ketels van een andere brouwerij. Maar de brouwerijhuurder heeft wel zijn eigen recepten. Dan brouwt de ene brouwerijhuurder nog zelf en de andere laat het over aan de brouwer van wie die de capaciteit huurt. De bierconsumentenvereniging PINT definieert de termen als volgt²:

Bierbrouwerij
Een zelfstandige productie-eenheid, fiscaal bekent als accijnsgoederenplaats, waar de productie van de wort plaatsvindt, al dan niet onderdeel van een concern.

Brouwerijhuurder
Een zelfstandige onderneming die onder een eigen naam maar zonder eigen brouwerij met een vaste regelmaat handelt in bepaald(e) bier(en) naar eigen receptuur en deze als hoofdactiviteit zelf commercialiseert.

Nationaal Bieronderzoek 2013

Uit het Nationaal Bieronderzoek Nederland 2013, wat in opdracht van de Nederlandse Brouwers wordt uitgevoerd, blijkt dat bierdrinkers denken dat er gemiddeld 39 bierbrouwerijen in Nederland zijn.³ Maar 6% van de ondervraagden denkt dat er meer dan 124 bierbrouwerijen in Nederland zijn. Een interessant feit voor de marketingafdelingen…

Kaart met actieve brouwers

Op Pinkgron.nl staat een kaart met alle actieve Nederlandse brouwerijen. Als je op een logo klikt zie je meer informatie over de brouwerij en eventueel etiketten van de bieren van de desbetreffende brouwerij.

Nederlandse Brouwers

Ondanks de vele brouwerijen wordt 95 procent van de bierproductie in Nederland gebrouwd door acht brouwerijen.⁴ Deze acht brouwerijen zijn Alfa Brouwerij, Bavaria N.V., Budelse Brouwerij B.V., Grolsche Bierbrouwerij Nederland B.V, B.V. Gulpener Bierbrouwerij, Heineken Nederland B.V., InBev Nederland N.V. en Lindeboom Bierbrouwerij B.V.. Deze acht zijn verenigd in de overkoepelende organisatie Nederlandse Brouwers. De overige brouwerijen in Nederland zijn voor het grootste deel verenigd in het Klein Brouwerij Collectief (KBC).⁴

Ontwikkelingen 2008-2012

Als gekeken wordt naar de cijfers op het gebied van productie, export en consumptie nemen deze af tussen 2008 en 2012. Alleen de import van het aantal hectoliters bier steeg. Ondanks de afname van de export, is Nederland de tweede bierexporteur van Europa. Duitsland is de grootste met 15.7 miljoen hectoliters en nummer drie is België met 11.7 miljoen hectoliter.⁵ Nederlanders drinken gemiddeld 72 liter bier per jaar. Dat zijn 288 glazen per persoon. In 2007 was dit 77 liter.⁶

Ontwikkelingen 2008-2012^5,6
	2008	2012
Productie	27,181	24,271	-10,71%
Import	2,402	2,759	+14,86%
Export	16,673	14,727	-11,67%
Consumptie	12,91	12,122	-6,10%
x 1000 hectoliter

Bierconsumptie per Nederlander
2008	79 liter
2012	72 liter		-8,86%

Speciaalbieren

Kortom, het aantal brouwerijen neemt toe en daarmee ook het aantal speciaalbieren. De ABN-AMRO gaf dit augustus 2013 ook aan in een insight⁷:

De consumptie van deze biersoorten gaat ten koste van pilsener. De consument kan zich met speciaalbier in de huidige individualistische maatschappij profileren en zich een imago aanmeten. Niet alleen kwaliteit en de productkenmerken zoals smaak zijn voor de consument belangrijke keuzemotieven, maar ook waar (regionale biersoorten) en op welke wijze (ambachtelijk bier) het bier is gebrouwen.
Bron: ABN AMRO – Alcoholvrij en speciaalbieren brengen leven in de brouwerij

Kritiek

Het is niet allemaal koek en bier. Biersommelier Fiona de Lange zet in een blog haar vraagtekens bij de definitie van (huur)brouwerijen.⁸

“Moeten we een huurbrouwerij wel een brouwerij noemen. [“…”]
Er zijn ook weer heel wat prachtige, goede brouwers met eigen recepten die de bieren bij een brouwerij laten brouwen. Wat doen we daar nu mee? Ik heb namelijk absoluut niets tegen een huurbrouwerij. Ik vraag mij wel af of we ze onder de noemer Nederlandse brouwerij moeten gooien.”

Ook in België is er discussie ontstaan over bierbrouwerijen en brouwerijhuurders (in België ‘bierfirma’s’ genoemd). Pierre Tilquin roept samen met veertien brouwers op om de term brouwer bij wet te beschermen.⁹ Brouwer Jef Van den Steen onderstreept dit.¹⁰

“Voor de consument wordt het steeds moeilijker om uit te maken of het om een echte nieuwe brouwerij gaat, een door een nepbrouwer verkocht bier of een etiketbier, een bestaand bier met een ander etiket. Ze doen aan concurrentievervalsing.”

Met de ‘nepbrouwers’ worden ‘brouwers’ bedoeld die bier verkopen dat elders wordt gebrouwen en vaak toch als streekproduct wordt verkocht.

Positief

Als reactie op de kritiek worden ook positieve tegengeluiden gegeven, bijvoorbeeld door Fred Schiphorst.¹¹ En in zijn standpunt gecombineerd met die van Fiona kan ik mij ook vinden. Een brouwerijinstallatie is een forse investering. Voor diegene die thuis recepten ontwikkeld, kan huurbrouw een mooie opzet zijn naar een eigen brouwerijinstallatie om op grotere schaal te kunnen produceren. Maar het moet wel vermeld worden. Want wil en denk je dat je een brouwerij kan bezoeken, blijkt het vervolgens een post- of woonadres te zijn.

“Huurbrouw kan namelijk een heel goede manier zijn om je eigen bieren op de markt te zetten zonder enorme investeringen te doen in een goede brouwinstallatie. Het kan op die manier de inkomsten genereren die nodig zijn om later alsnog eigen ketels aan te schaffen. Die dingen schijnen namelijk nogal duur te zijn.” (Fred Schiphorst)

Media-aandacht

Ondanks dat de ‘grote jongens’ de markt domineren groeit dus het aantal kleine bierbrouwerijen en de liefde voor (Nederlands) speciaalbier. Ook getuige de aandacht van landelijke media. Voorbeelden zijn de Parool met de Bierkaart van Amsterdam, meer en jongere bierbrouwers op nos.nl, aandacht voor het aantal Nederlandse bierbrouwerijen op nu.nl in 2013, nieuws.nl over microbrouwerij Oedipus en een artikel over Kompaan Bier in het Algemeen Dagblad.

Bronnen
Het verschil tussen de cijfers van het CBS en Cambrinus kan ik (nog) niet verklaren. Een mogelijkheid is dat de grote brouwerijen meerdere male bij het CBS geregistreerd staan. Een andere mogelijkheid is dat bij het CBS de producenten “van alcoholarm en alcoholvrij bier” wél worden meegenomen (en bij Cambrinus niet).